Eugeniusz Knapik
Moby Dick

25 czerwca 2014, środa, godz. 19.00-21.45 (Sala Moniuszki)


Opera w czterech aktach

Libretto: Krzysztof Koehler wg Hermana Melville’a
Prapremiera: Warszawa, Teatr Wielki - Opera Narodowa, 25 czerwca 2014
Angielska wersja językowa z polskimi napisami


Dyrygent: Gabriel Chmura
Reżyseria: Barbara Wysocka
Scenografia: Barbara Hanicka
Kostiumy: Julia Kornacka
Choreografia: Jacek Przybyłowicz
Przygotowanie chóru: Bogdan Gola
Dramaturg: Tomasz Śpiewak
Reżyseria świateł: Marc Heinz
Projekcje wideo: Lea Mattausch

tancerka - Anna Krysiak
kaskader - Andrzej Słomiński

recenzje

---

---

STRESZCZENIE

Moby Dick opera-misterium oparta jest na powieści Hermana Melville’a pod tym samym tytułem. W warstwie fabularnej to opowieść o polowaniu na białego wieloryba. Główny bohater powieści Ahab – kapitan statku wielorybniczego Pequod – ściga po oceanach Moby’ego Dicka, by zemścić się na nim za swe kalectwo. Wielomiesięczny pościg kończy się śmiercią całej załogi w zatopionym przez białego wieloryba statku. Przy życiu pozostaje jedynie Izmael – narrator i wybrany, który ma dać świadectwo prawdzie. W tę przygodową fabułę wpleciona jest bogata, przede wszystkim biblijna symbolika, za sprawą której stał się Moby Dick uniwersalną przypowieścią o losie człowieka, jego relacjach z Bogiem, Naturą i Przeznaczeniem. W tym znaczeniu „biały wieloryb” może być symbolem Boga (Natury) wymierzającego sprawiedliwość zbuntowanemu człowiekowi, zaś Ahab staje się tragicznym poszukiwaczem tajemnicy bytu. Symbolika powieści zyskuje na znaczeniu, jeśli prześledzimy biblijny kontekst związany z imionami głównych bohaterów. Ahab siódmy król Izraela szerzący zgorszenie i bałwochwalstwo, któremu po śmierci „psy rany lizały”; jego małżonka Jezabel była morderczynią proroków Pana. Izmael, syn Abrahama i jego niewolnicy Hagar, został oddalony z dworu swego ojca na pustynię po urodzeniu przez Sarę Izaaka – prawowitego potomka Abrahama. Fakt ten sprawił, że stał się Izmael protoplastą nomadycznych ludów – wiecznych wędrowców.
Biblijne odniesienia widoczne przy konstrukcji sylwetek głównych bohaterów powieści Melville’a, zostały jeszcze wzmocnione w libretcie. W konstrukcji formalnej dramatu został zastosowany zabieg polegający na połączeniu ostatniej sceny powieści – Izmaela unoszącego się na falach po roztrzaskaniu Pequoda przez Moby’ego Dicka – z początkiem powieści, w którym Melville w rozdziale Wyimki, posiłkując się cytatami, ukazuje biblijną i literacką perspektywę – Lewiatana. Dramat spięty jest więc klamrą – jednoczesnością początku i końca, końca i początku. W tym świetle szczególnego znaczenia nabierają słowa Izmaela otwierające powieść i operę – „Call me Ishmael!” („Nazywaj mnie Izmaelem!”) – ukazujące w pełni wieloznaczność tej postaci i jej biblijne źródła.

EUGENIUSZ KNAPIK / KRZYSZTOF KOEHLER

---

Eugeniusz Knapik to jeden z najważniejszych polskich kompozytorów współczesnych, uczeń Henryka Mikołaja Góreckiego, klasyk nowoczesności. Jego operowa trylogia powstała we współpracy z wybitnym flamandzkim reżyserem Janem Fabrem (The Minds of Helena Troubleyn), olśniła operową publiczność przed kilkunastu laty. I Moby Dick (1851) – legendarna powieść amerykańskiego pisarza Hermanna Melville’a o losach Izmaela, który doświadczony w rejsach na statkach handlowych postanawia wyruszyć na inną wyprawę. Jej dowódcą jest tajemniczy kapitan Ahab, którego jedynym celem jest zemsta na legendarnym białym wielorybie. Czyste szaleństwo? Spełnienie marzeń? Przekroczenie granicy życia i śmierci? Prapremierę opery napisanej na zamówienie Teatru Wielkiego - Opery Narodowej przygotowuje Barbara Wysocka, laureatka Paszportu „Polityki” za inscenizację opery Zagłada domu Usherów Glassa.

---