Igor Strawiński
Słowik

26 maja 2012, sobota, godz. 19.00-20.00 (Sala Moniuszki) .


Baśń muzyczna w trzech aktach

Libretto: Igor Strawiński i Stiepan Mitusow wg baśni Hansa Christiana Andersena
Prapremiera: Paryż, Théâtre National de l'Opéra, 26 maja 1914
Prapremiera polska i premiera obecnej inscenizacji: 26 maja 2012
Polska wersja językowa wg przekładu Michała Bajorka z polskimi napisami


Dyrygent: Modestas Pitrenas
Reżyseria: Aleksander Petrov
Scenografia: Vladimir Firer
Choreografia: Irina Novik
Reżyseria świateł: Vladimir Lukasevich
Przygotowanie chóru: Bogdan Gola

recenzje

---

Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego - Opery Narodowej

---

STRESZCZENIE

Akt I

Nad wodą, w gałęziach drzew mieszka Słowik. Każdej nocy Rybak podpływa do brzegu i cierpliwe wyczekuje chwili, gdy głębokie ciemności wypełnią się czarodziejskimi dźwiękami. Pieśń pięknego ptaka wzbudza w duszy Rybaka poetycki nastrój i sprawia, że popada w zadumę... Na skraju lasu pojawiają się mgliste cienie. To grupa dworzan. Cesarz nakazał, by odnaleźli główną atrakcję cesarskich ogrodów - Słowika. Nikt jednak nie wie, jak wygląda to nieznane stworzenie, nikt też nie słyszał jego głosu. Dlatego nietrudno im pomylić trele Słowika z ryczeniem krów i rechotaniem żab... Gdyby nie Kucharka, która uwielbia śpiew cudownego ptaka, niebawem zostaliby wychłostani bambusowymi rózgami. Dziewczyna odnajduje Słowika i zaprasza go, by zademonstrował swój kunszt samemu Cesarzowi. Leśny śpiewak zgadza się i cały korowód udaje się w stronę pałacu. Słychać głos Rybaka. Mężczyzna nadal trwa w swej zadumie...


Akt II

W pałacu zamieszanie, trwają przygotowania do uroczystości. Tłumy dworzan krzątają się, zawieszając niezliczone złote lampki i przywiązują dzwoneczki do pięknych kwiatów. Razem ich głosy tworzą cudowne brzmienie. Dzwoneczki dzwonią w przeciągach hulających po pałacu. W wielkiej sali błyszczą i olśniewają porcelanowe ściany i kolumny. Dostojnie nadchodzą ważne osobistości i dworska arystokracja, zajmują miejsca wokół tronu. Za nimi kroczy Cesarz: słudzy tryumfalnie niosą jego baldachim, a wszyscy poddani padają przed nim na twarz. Na znak Szambelana Słowik zaczyna śpiewać. Cesarz jest wzruszony i zadziwiony, wszechwładny monarcha chce nagrodzić skrzydlatego śpiewaka, lecz szary ptaszek odmawia: łzy Cesarza to dla niego najwyższa nagroda. Pojawiają się ambasadorzy Cesarza Japonii niosąc niespodziewany prezent - mechanicznego słowika. Dworzanie są oczarowani cudownym głosem sprytnego mechanizmu i proszą, by porównano oba ptaki. Okazuje się jednak, że wolny mieszkaniec lasów odleciał niezauważony. Cesarz jest tak wściekły, że ogłasza jego „wygnanie z ziem królestwa”. Posłuszna mechaniczna zabawka otrzymuje tytuł „cesarskiego śpiewaka nocnego stolika w randze numer jeden, po lewej stronie cesarza”. Tak jak wcześniej, Rybak siedzi w łodzi i zadumany wpatruje się w wodę. On wie, co będzie dalej.


Akt III

Blady i zimny Cesarz leży w łóżku. Spomiędzy fałd aksamitnego baldachimu spoglądają dziwne twarze - to wszystkie czyny popełnione przez Cesarza w ciągu jego życia. Ich mroczne głosy przytłaczają go i budzą strach. Cesarz unosi głowę, by zawołać któregoś z dworzan, lecz przed sobą widzi Śmierć. Śmierć siedzi na brzegu łóżka. Na głowie ma koronę Cesarza, w jednej ręce trzyma złotą szablę, a w drugiej cesarski sztandar. „Ach, dajcie mi muzyki, szybko dajcie muzykę!”, błaga władca. Lecz mechaniczna zabawka jest zepsuta i nie może pomóc... Nagle słychać cudowny śpiew. To Słowik przyleciał dowiedziawszy się, że Cesarz zachorował. Ptak śpiewa, a duchy bledną. Nawet Śmierć słucha i odchodzi pokonana... Do sypialni wchodzą dworzanie, by spojrzeć na martwego Cesarza, a zamiast tego słyszą jego wesoły głos: „Dzień dobry!”. Dla Rybaka także nadchodzi poranek. Odpływa z tego miejsca, by kolejnej nocy powrócić na brzeg morza, gdzie w gałęziach drzew, nad wodą mieszka Słowik...

---

To właściwie choreoopera, mająca zachwycać zarówno muzyką, jak pięknem ruchu, koloru i choreograficznego gestu. Przedstawienie petersburskiego Teatru Maryjskiego, wyróżniające się urodą obrazów plastycznych i perfekcyjnym wykonaniem, należy od wielu lat do stałych pozycji w repertuarze tej znakomitej sceny. Strawiński był pomysłodawcą tematów wielu swoich utworów scenicznych i współautorem lub autorem librett. Ta dbałość o literacką i filozoficzną podstawę widowisk wynikała z jego szerszej koncepcji estetyczno-etycznej, której istotą było przywrócenie zerwanej więzi Dobra i Piękna. Opowieść o cudownym ptaku, który pięknym śpiewem cieszy, wzrusza i uzdrawia, wyraża doskonale przesłanie, jakie ta koncepcja zawiera. „A słowik śpiewał tak pięknie, że cesarzowi łzy stanęły w oczach, a gdy spłynęły mu po policzkach, słowik zaśpiewał jeszcze ładniej, tak, że śpiew ten sięgał prosto do serca” – pisał Hans Christian Andersen w swojej bajce.

---